Niezgodność z Konstytucją niektórych przepisów ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji


W dniu 13 grudnia 2016 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. K 13/16, zainicjowanej przez wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich oraz grupy posłów na Sejm RP. We wskazanym orzeczeniu stwierdzono niezgodność z Konstytucją niektórych przepisów ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2016 r. poz. 25).


Zarzuty formułowane przez wnioskodawców skupiły się na trzech obszarach: trybie uchwalenia ustawy, wprowadzenia nowego modelu obsadzania organów spółek publicznej radiofonii i telewizji oraz zmiany zasad ich funkcjonowania, a także na wygaszaniu mandatów dotychczasowych członków zarządów i rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji i nakazie dostosowania statutów spółek do nowego stanu prawnego. 

Trybunał dopatrzył się niezgodności z Konstytucją następujących przepisów:
- art. 1 pkt 2 lit. b ww. ustawy tj. wyłączenia udziału Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w procedurze powoływania i odwoływania członków zarządu spółek publicznej radiofonii i telewizji, uznając iż przepis pozostaje niezgodny z następującymi przepisami: art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji;
- art. 1 pkt 2 lit. c ww. ustawy w zakresie, w jakim uchyla art. 27 ust. 6 ustawy o radiofonii i telewizji, przewidującego możliwość odwołania w określonych sytuacjach członka zarządu jednostki publicznej radiofonii i telewizji działającej w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa, uznając iż przepis pozostaje niezgodny z następującymi przepisami: art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji;
- art. 1 pkt 3 lit. a ww. ustawy w zakresie, w jakim w art. 28 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji, wyłącza udział Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w procedurze powoływania i odwoływania członków rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji, uznając iż przepis pozostaje niezgodny z następującymi przepisami: art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji;
- art. 1 pkt 3 lit. b ww. ustawy w zakresie, w jakim uchyla art. 28 ust. 1d ustawy o radiofonii i telewizji, który przewidywał w jakich sytuacjach może zostać odwołany członek rady nadzorczej jednostki publicznej radiofonii i telewizji działającej w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa, uznając iż przepis pozostaje niezgodny z następującymi przepisami: art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji;
- art. 1 pkt 4 ww. ustawy, uchylający art. 29 ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji, który przewidywał, że zmiana statutu jednostki publicznej radiofonii i telewizji działającej w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa wymaga uprzedniej zgody Krajowej Rady, uznając iż przepis pozostaje niezgodny z następującymi przepisami: z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

Jak wskazał Trybunał: "Ustawodawcy przysługuje dosyć spora swoboda w kształtowaniu organizacyjnego wymiaru działania radiofonii i telewizji. Nie może jednak normować tej sfery w taki sposób, który skutkować będzie pozbawieniem KRRiT kompetencji służących wykonywaniu jej konstytucyjnych zadań.  Przyznanie określonych – w tym także kreacyjnych – uprawnień w sferze mediów publicznych organom powołanym do życia przez ustawodawcę nie jest konstytucyjnie wykluczone. Musi się jednak wiązać z pozostawieniem KRRiT decydującego głosu w ramach ustawowego modelu funkcjonowania radiofonii i telewizji. Organ państwa powołany w drodze ustawy nie może pozbawiać możliwości wykonywania zadań i kompetencji organu konstytucyjnego."

Przy tym niedookreślona pozostaje forma zagwarantowania KRRiT udziału w procedurze powoływania i odwoływania osób pełniących funkcję członków zarządów i rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji. Ustawodawca nie może jednak doprowadzić do całkowitego pozbawienia KRRiT wpływu na obsadę personalną, a to czyniła kwestionowana ustawa.

Warto zwrócić uwagę, iż Trybunał podkreślił kwestie tempa procedowania i uchwalenia ustawy nowelizującej (uznając, że dochowanie demokratyzmu procedury staje się problemem systemowym). Wskazał jednak na niepoprawność formułowanych przez wnioskodawców zarzutów, co uzasadniało umorzenie postępowania w tym aspekcie.

Postępowanie umorzono również w części dotyczącej przepisów, które zostały w międzyczasie zmienione ustawą o Radzie Mediów Narodowych.
W części Trybunał stwierdził zgodność kwestionowanych przepisów z Konstytucją RP (por. poniżej).



Sygn. akt K 13/16

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 13 grudnia 2016 r.

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Leon Kieres
Stanisław Rymar
Piotr Tuleja
Marek Zubik – sprawozdawca,

protokolant: Grażyna Szałygo,

po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawców, na rozprawie w dniu 13 grudnia 2016 r., połączonych wniosków:

1) Rzecznika Praw Obywatelskich o zbadanie zgodności:
a) art. 1 pkt 2 lit. a w związku z art. 2 i art. 4 ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2016 r. poz. 25) w zakresie, w jakim skraca rozpoczętą kadencję zarządu spółki, z art. 2 w związku z art. 14 Konstytucji,
b) art. 1 pkt 2 lit. b ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a, w zakresie nadającym brzmienie art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1531, ze zm.), z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14, art. 54 ust. 1, art. 61 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.) i art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012, s. 391),
c) art. 1 pkt 3 lit. c ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a w zakresie, w jakim do ustawy powołanej w punkcie 1 lit. b dodaje art. 28 ust. 1e, z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14, art. 54 ust. 1, art. 61 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,
d) art. 1 pkt 3 lit. d w związku z art. 2 i art. 4 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a w zakresie, w jakim skraca rozpoczętą kadencję rady nadzorczej, z art. 2 w związku z art. 14 Konstytucji,
e) art. 3 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2 Konstytucji,
f) art. 4 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a w zakresie, w jakim nie przewiduje odpowiedniej vacatio legis, z art. 2 Konstytucji,

2) grupy posłów o zbadanie zgodności ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2 w związku z art. 10, art. 14, art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, art. 119 ust. 1 i art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
albo o zbadanie zgodności:
a) art. 1 pkt 1 i pkt 3 lit. a-d ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2, art. 10, art. 14, art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
b) art. 1 pkt 2 lit. a-c ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a, nadającego nowe brzmienie art. 27 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. b, z art. 2, art. 10, art. 14, art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
c) art. 1 pkt 4 i art. 2 ust. 4 i 5 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2, art. 10, art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
d) art. 1 pkt 5 w związku z art. 1 pkt 2 lit. b ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a, nadających nowe brzmienie art. 30 ust. 3 i art. 27 ust. 3 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. b, z art. 2, art. 10, art. 14, art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
e) art. 2 ust. 1-3 w związku z art. 1 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2, art. 7, art. 10, art. 14, art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 213 ust. 1 Konstytucji oraz art. 10 ust. 1 i 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
f) art. 3 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2, art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
g) art. 4 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. a z art. 2 Konstytucji,

o r z e k a:

1. Art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2016 r. poz. 25 i 929) jest zgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

2. Art. 1 pkt 2 lit. a ustawy powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

3. Art. 1 pkt 2 lit. b ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim w art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1531 i 1830) wyłącza udział Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w procedurze powoływania i odwoływania członków zarządu spółek publicznej radiofonii i telewizji, jest niezgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

4. Art. 1 pkt 2 lit. c ustawy powołanej w punkcie 1:

a) w zakresie, w jakim uchyla art. 27 ust. 5 ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3, jest zgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji,

b) w zakresie, w jakim uchyla art. 27 ust. 6 ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3, jest niezgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

5. Art. 1 pkt 3 lit. a ustawy powołanej w punkcie 1:

a) w zakresie, w jakim w art. 28 ust. 1 ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3 uchyla konkursowy tryb wyłaniania członków rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji oraz kryteria, jakie spełniać mają kandydaci na członków tych organów, i redukuje liczbę członków rad nadzorczych do trzech osób, jest zgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji,

b) w zakresie, w jakim w art. 28 ust. 1 ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3, wyłącza udział Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w procedurze powoływania i odwoływania członków rad nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji, jest niezgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

6. Art. 1 pkt 3 lit. b ustawy powołanej w punkcie 1:

a) w zakresie, w jakim uchyla art. 28 ust. 1b i 1c ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3, jest zgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji,

b) w zakresie, w jakim uchyla art. 28 ust. 1d ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3, jest niezgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

7. Art. 1 pkt 3 lit. d ustawy powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

8. Art. 1 pkt 4 ustawy powołanej w punkcie 1, uchylający art. 29 ust. 3 ustawy z 29 grudnia 1992 r. powołanej w punkcie 3, jest niezgodny z art. 213 ust. 1 w związku z art. 14 i art. 54 ust. 1 Konstytucji.

Ponadto postanawia:

na podstawie art. 40 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 1157) umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Orzeczenie zapadło jednomyślnie.

Andrzej Rzepliński
Leon Kieres
Stanisław Rymar
Piotr Tuleja
Marek Zubik